De maatschappij is zo ingericht dat het bijna lijkt alsof je een kind krijgen ‘even tussendoor’ doet. Niets is minder waar. Als je moeder wordt ga je door intense ervaringen heen, soms machtig mooie en soms bijzonder moeilijke. Je wordt lichamelijk, emotioneel en spiritueel in beroering gebracht. Maar over dit alles wordt meestal niet zo veel gesproken.

Marleen Castelein beschrijft het treffend in haar boek ‘De mooiste tijd van je leven’ (2009): 

“Wat ik diep vanbinnen dacht en voelde moest vooral voor de buitenwereld verborgen blijven. Dat ik twijfelde of ik hier wel voor gemaakt was, bijvoorbeeld. Of dat ik me vervreemd van mezelf en raar voelde in plaats van alleen maar blozend en blij. Dus voor de buitenwereld deed ik alsof het leven gewoon doorging: zwangerschap is geen ziekte, ik ben nog altijd degene die ik was en ook straks zal er niks wezenlijks aan mij veranderen. Ondertussen had ik heus wel door dat alles anders zou worden en dat ik daar geen grip op zou hebben. Ik was nog niet eens halverwege mijn zwangerschap en wist nu al niet meer wie ik was, en erger nog: waar ik ophield te bestaan en waar een nieuw, onbekend wezen begon. En hoe vreemder ik me in mijn eigen lichaam ging voelen, hoe meer ik dacht dat ik voor de buitenwereld moest bewijzen dat er niks aan de hand was – alles onder controle.”

Er zijn veel ideaalplaatjes over zwangerschap, geboorte en  moederschap. Alsof het een grote roze wolk is. Het lijkt allemaal planbaar en maakbaar. Maar in werkelijkheid word je vaak geconfronteerd met een onverwacht verloop van de dingen, en brengt moeder worden tegenstrijdige gevoelens met zich mee. Gevoelens die stilzwijgend worden gedragen en waar vrouwen zich soms alleen mee voelen of geen raad mee weten. En vaak sluit de benadering van de gemedicaliseerde geboortezorg niet goed genoeg aan bij eigen ervaringen.

In onze samenleving wordt maar weinig aandacht besteed aan moederschap gerelateerde ervaringen als ingrijpende veranderingsprocessen in het leven van vrouwen. De focus ligt meer op de komst van de baby en de blijdschap die dat vaak met zich meebrengt. Daarnaast is er wel aandacht voor zwangerschap en bevalling, maar wordt daar vooral biologisch en medisch naar gekeken. De focus ligt dan op de lichamelijke en functionele aspecten van deze processen. Dat maakt dat vrouwen zich vaak wat alleen voelen met de heftigheid en de verwarring die alle veranderingen met zich meebrengen op het gebied van hoe ze zichzelf en de wereld om zich heen beleven. Dat kun je de existentiële of spirituele dimensie van de ervaring noemen. Geestelijk begeleiding bij moederschapsthema’s helpt vrouwen juist op deze laag, om zichzelf als het ware opnieuw uit te vinden in hun veranderende leven. Dat maakt het mogelijk om op een eigen en krachtige manier het heft (weer) in eigen handen te nemen. 

Als het leven anders loopt dan voorgesteld, zijn mensen geneigd om controle te behouden door van alles te gaan doen, anders te doen en te proberen. Maar soms vraagt een situatie juist om vrije ruimte. Ruimte om te voelen waar het echt om gaat en wat er echt toe doet.

” … to take the power that is at the heart of every birth, and put it back in the bodies and souls of women” (Barbara Katz Rothman 2013, p. xxii)

Gelukkig komt er steeds meer aandacht en erkenning voor het proces van moeder worden.  Een mooi Engels woord voor dit proces is ‘matrescence’. Dat staat voor de transitie naar moederschap. Inclusief alle gevoelens en belevingen die daar lichamelijk én geestelijk bij komen kijken. Dit woord is bedacht door Dana Raphael (1973) en in de VS maakt Alexandra Sacks er werk van dit levensgebeuren onder de aandacht te brengen. Ze zegt: veel vrouwen voelen zich helemaal niet zo goed na hun bevalling en twijfelen of ze geen postnatale depressie hebben. Dat is vaak helemaal niet aan de orde, maar wat er wel speelt is dat ze nog moeten wennen aan hun nieuwe levenssituatie. Zie haar TED talk.

Dit wennen en opnieuw oriënteren kost tijd en soms moeite, en gaat zeker gepaard met minder rooskleurige gevoelens.

Verbeeldingsvolle taal doet vaak meer recht aan de intense en betekenisvolle ervaringen van het leven, dan de rationele en meer ´logische´ taal die we gewend zijn te spreken. Net zoals de diepte en intensiteit van het leven in kunst vaak beter uitgedrukt kunnen worden dan in beschrijvingen. Verbeelding via klank, poëtische taal, verhalen, kunst en symbolen kunnen helpen de beleving te verkennen en te voeden. En ook in de (feministische) filosofie zijn prachtige beschrijvingen te vinden van de moeilijk te vatten belevingsdimensie van het moederschap. Onder andere hierin vond ik inspiratiebronnen voor de thema’s van de bezinningsgroepen. 

Zie bijvoorbeeld hier beelden van geboorte.

Het ritualiseren van belangrijke momenten of ervaringen heeft een bijzondere werking. Het tilt ons uit boven het alledaagse leven en brengt in contact met diepere gevoelens van waar het echt om gaat. In een ritueel ervaren we verbinding met wat al wat ons dierbaar is – met onze geliefden, andere mensen, met het leven, de aarde, de kosmos en bepaalde waarden en spirituele belevingen en overtuigingen. 

Rituelen raken diep en brengen mensen samen.  Ze kunnen helend en transformerend werken doordat ze lichaam en geest, gevoelens en gedachten aanspreken. Rituelen zijn intense momenten van betekenis die bijblijven.